35ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Ε? ΤΑΞΗ
Δάσκαλος: Καπελέρης Κωνσταντίνος
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ
ΑΘΗΝΑ 2014
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
- 1.Πρόλογος
- 2.Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός
- 3.Ιουλιανός
- 4.Η στάση του Νίκα
- 5.Διπλωματία
- 6.Ακρίτες
- 7.Η εκμετάλλευση
- 8.Η εικονομαχία
- 9.Ο προδότης
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Για κάποιο περίεργο λόγο, φίλοι, παλιοί συμμαθητές, μαθητές και συνάδελφοι διατηρούμε μια επιφύλαξη - αν όχι αποστροφή - για θέματα και γεγονότα που αφορούν τη Βυζαντινή Ιστορία. Η συγκεκριμένη ιστορική περίοδος έχει κάτι το συγκεχυμένο. Δεν έχει σαφή χαρακτήρα, διακριτές υποπεριόδους και κυρίως δεν έχει, τουλάχιστον για το ευρύ κοινό, σαφές ιδεολογικό, πολιτισμικό και γλωσσικό στίγμα. Τελικά τι ήταν οι Βυζαντινοί; Ήταν Έλληνες ή όχι; Μιλούσαν ελληνικά ή λατινικά; Αναπολούσαν το ένδοξο μεγαλείο της Ρώμης ή προτιμούσαν να έχουν σα σημείο αναφοράς τους Αγίους Τόπους. Μπερδεμένα πράγματα. Εδικά για ένα πεμπτάκι !
Προσπαθήσαμε φέτος λίγο να ξεδιαλύνουμε τα πράγματα. Στο πλαίσιο ενός σχετικού εκπαιδευτικού προγράμματος που υλοποιήθηκε στην τάξη μας, θελήσαμε να αμβλύνουμε την επιφύλαξη και την αποστασιοποίηση που διαμορφώνεται ως τάση στους κόλπους της εκπαιδευτικής κοινότητας για την Βυζαντινή Ιστορία και τους πρωταγωνιστές της. Συναντήσαμε όμως κάποια δύσκολα εμπόδια. Τα εμπόδια αυτά δεν αφορούσαν τίποτε άλλο παρά την εισαγωγή για πρώτη φορά των παιδιών σε θεμελιώδεις έννοιες και δομικές αρχές της αναζήτησης της ιστορικής αλήθειας. Έννοιες αφηρημένες όπως: «βαθύτερο αίτιο», «αληθινές προθέσεις», «διπλωματική στάση». Πολύ περισσότερο, τα παιδιά είχαν το δύσκολο καθήκον να ερμηνεύσουν στάσεις, συμπεριφορές και δράσεις ιστορικών προσώπων με όρους «ενσυναίσθησης», μακριά από τη φαντασιακή και «ηρωική» διάσταση της Αρχαίας Ιστορίας και της Μυθολογίας. Είχαμε λοιπόν μπροστά μας μια ιστορία δίχως «ήρωες».
Προσπαθώντας να ανακαλύψω τρόπους για να οικειοποιηθούν τα παιδιά τις «νέες» έννοιες, διαπίστωσα ότι εξοικειώνονταν ευκολότερα όταν γίνονταν τα ίδια «ήρωες» του ιστορικού γεγονότος. Η δραματοποίηση αποτελεί ένα έξοχο «εργαλείο» στη διαδικασία της μάθησης που με τρόπο βιωματικό εμπλέκει το μαθητή στην χρήση των μεταγνωστικών του δεξιοτήτων και στην ανατροφοδότηση. Όταν μια μέρα καταφύγαμε στη δραματοποίηση για να αποσαφηνίσουμε μια εξεζητημένη έννοια, τα παιδιά έδειξαν μεγάλο ενθουσιασμό και έκτοτε αναζητούσαν περιστάσεις δραματοποίησης σε όλα τα κεφάλαια του μαθήματος της Ιστορίας. Τα παιδιά «διψούσαν» για δραματοποίηση και θεατρικό παιχνίδι.
Το περιεχόμενο των οκτώ δραματοποιήσεων που ακολούθησαν συνδιαμορφώθηκε από τα παιδιά με τρόπο αυθόρμητο. Σκεφτήκαμε λοιπόν να τις καταγράψουμε σε ένα μικρό έντυπο ως ανάμνηση του καινοφανούς παραχθέντος λόγου αλλά και ως μια απειροελάχιστη συμβολή στην προσπάθεια προσέγγισης της βυζαντινής ιστορίας από ανάλογες ομάδες στο μέλλον.
Για να είναι αποτελεσματικές οι «δραματοποιήσεις» πρέπει να υπόκεινται σε τρεις κανόνες. Πρέπει πρώτα να περιέχουν μια μικρή εισαγωγή που θα εντάσσει το διάλογο στο ιστορικό συγκείμενο. Πρέπει να είναι σχεδόν τηλεγραφικές, χωρίς βερμπαλισμούς, για να εντάσσονται εύκολα στα χρονικό πλαίσιο της διδακτικής ώρας. Τέλος η θεματική τους πρέπει να άπτεται του αντίστοιχου κεφαλαίου για να συντελεστεί η ανατροφοδότηση. Η συμβολή του εκπαιδευτικού έγκειται στο διάνθισμα των διαλόγων με λαογραφικά στοιχεία , όψεις και αντικείμενα της καθημερινότητας, γλωσσικούς ιδιωματισμούς, τοπογραφία και ονοματολογία, θεσμούς και ιδιότητες της εποχής. Όλα αυτά ασκούν μια γοητεία στους μαθητές και κάνουν το περιεχόμενο της περιορισμένης αυτής δραματουργικής άσκησης πιο νατουραλιστικό και ελκυστικό.
Το μικρό αυτό έντυπο είναι απλά μια προσπάθεια μας να συμβάλλουμε έστω και ελάχιστα στην ανάδειξη της δραματοποίησης ως μιας σημαντικής εκπαιδευτικής διαδικασίας και να προτείνουμε την εφαρμογή της στο μάθημα Ιστορίας της Ε΄ τάξης μήπως έτσι διαχυθεί λίγο «φως» σε αυτή τη «σκοτεινή» περίοδο.
Τέλος προτείνουμε το σύνολο των διαλόγων να παρουσιαστεί ως ολότητα σε κάποια σχολική γιορτή, δεδομένου ότι οι διάλογοι δεν έχουν ιδιαίτερες σκηνογραφικές απαιτήσεις και το περιεχόμενο είναι αρκετά πρωτότυπο.
Κώστας Καπελέρης
|
Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός
(Κεφ. 2)
|
|
Ο Κάσσιος Ελιανός είναι ένας συγκλητικός[1] που διαμένει σε μια έπαυλη στο Aureliorum, μια εξαιρετικά πολυτελή περιοχή της Ρώμης. Ο Αντονίνος Δρούζος είναι ο 16χρονος ανιψιός του που έχει σαν όνειρο να καταταγεί στους λεγεωνάριους και να εκστρατεύσει στη Γερμανία. Ο Αρτόριος Ελιανός προσπαθεί να τον πείσει να μεταβεί στην Ελλάδα για σπουδές πριν στρατολογηθεί.
|
|
|
|
Αντονίνος
|
Δε θέλω σου λέω...Θέλω να καταταγώ!
|
|
Κάσσιος
|
Ίδιος ο πατέρας σου...Αγύριστο κεφάλι...
|
|
Αντονίνος
|
Θέλω να φορέσω την καλογυαλισμένη lorica segmentata[2] και με το κοφτερό μου gladius[3] να δοξάσω το όνομα της Ρώμης πέρα από τις Άλπεις.
|
|
Κάσσιος
|
Μου αρέσει η ορμή σου ανιψιέ, όμως ειλικρινά δε διαφέρεις από αυτούς τους ημι-άγριους Κέλτες που βλέπουν μόνο αίμα.
|
|
Αντονίνος
|
Με προσβάλλεις θείε!
|
|
Κάσσιος
|
Αντονίνε έχεις τον ενθουσιασμό ενός μικρού παιδιού. Η μάχη και η ισχύς δεν έχουν αξία όταν δε συνοδεύονται από γνώση. Επιμένω ότι πρέπει να πας στην Αθήνα για σπουδές.
|
|
Αντονίνος
|
Στην Αθήνα; Τόσο μακριά; Για να μάθω τι; Ό, τι χρειάζεται να μάθω, όπως γραφή και ανάγνωση, μου τα μαθαίνει μια χαρά ο grammaticus[4] που τόσο καιρό πληρώνεις.
|
|
Κάσσιος
|
Στην Αθήνα θα σπουδάσεις στη φημισμένη σχολή του Πλάτωνα. Θα μάθεις αρχές φιλοσοφίας, ρητορικής, μαθηματικά και γεωμετρία, αστρονομία και αισθητικές τέχνες.
|
|
Αντονίνος
|
Μου μοιάζει τόσο βαρετό μέρος!
|
|
Κάσσιος
|
Κάθε άλλο? Πολύς κόσμος από όλα τα μέρη της αυτοκρατορίας συρρέει στην Αθήνα. Θα γνωρίσεις διάφορες κουλτούρες, γλώσσες και προσωπικότητες και μάλιστα ως φίλος , όχι ως στρατιωτικός διοικητής.
|
|
Αντονίνος
|
Αν είναι τόσο ικανοί οι Έλληνες τότε γιατί χρειάστηκε μόνο μια εκστρατεία για να καταλάβουμε τη χώρα τους;
|
|
Κάσσιος
|
Αντονίνε, Αντονίνε! Η δύναμη δεν είναι στα όπλα αλλά στο μυαλό. Τα λόγια είναι πιο «κοφτερά» από τα σπαθιά. Είναι η ρητορική και η φιλοσοφία που θα σε κάνει ικανό να διεκδικήσεις τη δόξα ης Ρώμης.
|
|
Αντονίνος
|
Εσύ έχεις πάει;
|
|
Κάσσιος
|
Όχι. Αλλά μόλις επέστρεψε από εκεί ο φίλος μου ο Οράτιος και έμεινε κατενθουσιασμένος. Μου είπε επί λέξει: Graecia capta ferum victorem cepit et artes intulit agresti Latio.[5]
|
|
|
|
|
Πράγματι η Αθήνα και άλλες πόλεις της Ελλάδας αποτελούσαν εκείνη την εποχή το κέντρο της διανόησης και της επιστήμης. Οι Ρωμαίοι εκτίμησαν την ευρύτητα του ελληνικού πνεύματος και διδάχτηκαν από τους Έλληνες φιλοσόφους.
|
[1] συγκλητικός: μέλος της Συγκλήτου, εκτελεστικού οργάνου που αποτελείτο από ευγενείς
[2] lorica segmentata: η πανοπλία του ρωμαίου στρατιώτη
[3] gladius: το σπαθί του ρωμαίου στρατιώτη
[4] grammaticus: ιδιωτικός εκπαιδευτικός για την πρώτη γραφή κι ανάγνωση
[5]Graecia capta ferum victorem cepit et artes intulit agresti Latio: η κατακτημένη Ελλάδα κατέλαβε τον άγριο νικητή της, και έφερε τις τέχνες στον άξεστο Λάτιο
|
Ιουλιανός
(Κεφ. 8)
|
|
Ο Ιουλιανός κυβέρνησε για πολύ λίγο. Η κλασσική του παιδεία δεν του επέτρεπε να ανέχεται μονοθεϊστικές θρησκείες όπως του χριστιανισμού. Χωρίς να προβεί σε διώξεις, θέλησε να επαναφέρει την παλαιά θρησκεία, επάνω στην οποία δομήθηκε φιλοσοφικά ο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός. Στο φανταστικό διάλογο που ακολουθεί συνομιλεί με έναν από τους επιτελείς του, τον Αρτόριο Κεκιλιανό.
|
|
|
|
Ιουλιανός
|
Δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτό Αρτόριε!
|
|
Αρτόριος
|
Ποιο Αύγουστε;
|
|
Ιουλιανός
|
Αυτό που αυθαίρετα και δόλια ο πανούργος θείος μου, ο Κωνσταντίνος και ο γιος του, ο εξάδελφος μου Κωνστάντιος, επέβαλλαν στην αυτοκρατορία μας!
|
|
Αρτόριος
|
Εννοείτε το χριστιανισμό Αύγουστε;
|
|
Ιουλιανός
|
Ναι Αρτόριε. Αυτό εννοώ. Πως είναι δυνατόν μια παντοδύναμη Ρώμη που στηρίχτηκε στη λογική, τη φιλοσοφία και την ελευθερία του πνεύματος να ξεχάσει τις ρίζες της μόνο και μόνο επειδή ο θείος μου ήθελε να είναι ο αντιπρόσωπος ενός Θεού στη γη.
|
|
Αρτόριος
|
Μην ξεχνάτε, Αύγουστε, ότι ο Χριστιανισμός έχει μεγάλη απήχηση.
|
|
Ιουλιανός
|
Είναι αλήθεια Αρτόριε. Όμως οι δάσκαλοί μου, ο Θεμίστιος, ο Νικοκλής, ο Αιδέσιος, μου δίδαξαν τον Όμηρο, το Θουκιδίδη, τον Αριστοτέλη, τον Πλάτωνα. Με έμαθαν να ψάχνω την αλήθεια στην επιστήμη και τη λογική. Όχι στη θεία πρόνοια.
|
|
Αρτόριος
|
Τι σκέφτεσαι να κάνεις Αύγουστε;
|
|
Ιουλιανός
|
Η κλασσική μου παιδεία δεν μου επιτρέπει να απαγορεύω. Ο κάθε νέος είναι ελεύθερος να πιστεύει όπου θέλει και να διαλέγει τις σπουδές του.
|
|
Αρτόριος
|
Δηλαδή οι χριστιανοί διδάσκαλοι θα συνεχίσουν να υπάρχουν;
|
|
Ιουλιανός
|
Ασφαλώς. Με μια διαφορά. Απαγορεύεται στο εξής να διδάσκουν αρχαία κείμενα. Θα διδάσκουν μόνο την πατερικά κείμενα, το Ευαγγέλιο και την Παλαιά Διαθήκη.
|
|
Αρτόριος
|
Για ποιο λόγο Αύγουστε;
|
|
Ιουλιανός
|
Γιατί τα καταστρέφουν, τα «νοθεύουν», τα παραποιούν. Άμεσα θα εκδώσω το σχετικό διάταγμα.
|
|
Αρτόριος
|
Αυτό θα δημιουργήσει αντιδράσεις.
|
|
Ιουλιανός
|
Δε με ενδιαφέρει. Δεν μπορώ να αφήσω το Χριστιανισμό να καταστρέψει 800 χρόνια κλασσικής παιδείας και σκέψης.
|
|
|
|
Η διακυβέρνηση του Ιουλιανού τερματίστηκε μέσα σε δύο χρόνια εξαιτίας του θανάτου του σε μια μάχη. Οι κατοπινοί του διάδοχοι και κυρίως ο Θεοδόσιος ανέτρεψαν την πολιτική του υπερασπιζόμενοι το χριστιανισμό και ασκώντας βίαιες διώξεις εναντίων των θιασωτών της παλαιάς θρησκείας. Κατέστρεψαν ναούς, έκλεισαν σχολές και κατεδίωξαν δασκάλους της κλασσικής παιδείας. Ο Ιουλιανός έμεινε στην ιστορία με το προσωνύμιο «Παραβάτης». Αρκετά άδικο.
|
|
Η στάση του Νίκα
(Κεφ. 14)
|
|
Η στάση του Νίκα είναι σε εξέλιξη. Ο αυτοκρατορικό ζεύγος είναι σε πολύ δύσκολη θέση. Προς στιγμήν ο Ιουστινιανός αποφασίζει να φύγει. Μετά την παρέμβαση της Θεοδώρας και των δύο επιφανέστερων στρατηγών του, κάνουν μια ύστατη[1] προσπάθεια να σώσουν τη ζωή τους από το εξαγριωμένο πλήθος.
|
|
|
|
Ιουστινιανός
|
Η κατάσταση έξω είναι τραγική! Πρέπει να φύγω για να εκτονωθεί η κρίση. Φρουροί ετοιμάστε ένα δρόμωνα[2]. Ναρσή, πάρε από το θησαυροφυλάκιο ένα ποσό χρημάτων και τα βασιλικά διαδήματα[3]. Να ανέβουν 100 λεγεωνάριοι με προμήθειες για τρεις μήνες.
|
|
Ναρσής
|
Αύγουστε. Με όλο το σεβασμό. Είστε βέβαιος γι? αυτήν την απόφαση;
|
|
Ιουστινιανός
|
Είναι περισσότεροι Ναρσή. Δεν έχουμε τύχη. Ας φύγουμε και αν θέλει ο Θεός κάποια στιγμή θα επιστρέψουμε.
|
|
Βελισάριος
|
(Θυμωμένος) Άρχοντα, άφησέ με να τους αντιμετωπίσω με τους πραιτωριανούς[4]. Είναι όλοι τους πιστοί σε σένα. Θα δώσουν ακόμη και τη ζωή τους.
|
|
Ιουστινιανός
|
Όχι Βελισάριε. Εσύ και ο Ναρσής είστε πιο σημαντικοί ζωντανοί.
|
|
Θεοδώρα
|
(Εισέρχεται οργισμένη) Άρχοντα μου! Τι ακούω; Ετοιμάζεσαι να φύγεις; Τι θα κάνει ο στρατός και ο λαός χωρίς εσένα; Καταδέχεσαι να σε πουν δειλό όπως εκείνον τον προδότη τον Υπάτιο. Θα υποχωρήσεις χωρίς μάχη;
|
|
Ιουστινιανός
|
Θεοδώρα θα φύγουμε για ένα χρονικό διάστημα στο Μυστρά[5]. Εκεί θα ανασυνταχτώ και θα επιστρέψω.
|
|
Θεοδώρα
|
Είναι δυνατόν να αφήσουμε το παλάτι μας, τα πλούτη και τα έπιπλα μας και να κοιμόμαστε σε αχυρένια κρεβάτια μοναχών; Όχι! Θα πολεμήσουμε μέχρι τέλους.
|
|
Ναρσής
|
Έχω ένα σχέδιο. Πιστεύω στη νίκη αλλά πρέπει να δράσουμε γρήγορα. Δεν έχουμε πολύ χρόνο. Θα τους περικυκλώσουμε με την πραιτωριανή φρουρά. Ο Θεός μαζί μας!
|
|
|
|
Οι στρατηγικοί ελιγμοί του Ναρσή και του Βελισάριου έχουν αποτέλεσμα. Οι στασιαστές υποχωρούν, ο αυτοκράτορας ανακτά τον έλεγχο του Παλατιού και «πνίγει» την επανάσταση στο αίμα.
|
[2] δρόμωνας: βυζαντινό καταδρομικό πλοίο
[3] διαδήματα: διακριτικά κοσμήματα του αυτοκράτορα
[4] πραιτωριανοί: η σωματοφυλακή του αυτοκράτορα
[5] Μυστράς: μοναστηριακή καστροπολιτεία στην Πελοπόννησο
|
Διπλωματία
(Κεφ.18)
|
|
Ο Αυτοκράτορας Ιουστίνος υποδέχεται το χαγάνο[1] των Αβάρων, Βαϊάνο, για διαπραγματεύσεις με αφορμή την επιθετική προς την Κωνσταντινούπολη προετοιμασία τους. Ο Ιουστίνος υποδέχεται την αντιπροσωπία με εντυπωσιακές τελετές και αποθέωση από τα πλήθη. Κατόπιν οι δύο ηγέτες συναντώνται σε ιδιαίτερο δωμάτιο του παλατιού.
|
|
|
|
Βαϊάνος
|
Δε σου κρύβω την έκπληξη μου, Ιουστίνε. Είχα ακούσει για αυτήν την πόλη, όμως πρέπει να το δεις για να το πιστέψεις.
|
|
Ιουστίνος
|
Βαϊάνε, είσαι πάντα ευπρόσδεκτος στην Πόλη ...Αρκεί βέβαια να μην εκδηλώσεις επιθετική διάθεση. Σε θέλω σα φίλο στην πόλη μου. Όχι σαν πολιορκητή.
|
|
Βαϊάνος
|
Δεν είσαι θέση να επιλέγεις Ιουστίνε. Ξέρεις ότι οι στρατιώτες μου είναι «πεινασμένοι» για λάφυρα και ικανοί στη μάχη. Ρώτα τους Γέπιδες και τους Λογγοβάρδους. Ακόμα τρέχουν!
|
|
Ιουστίνος
|
Ναι. Έμαθα. Όμως έμαθα και κάτι άλλο. Έλαβες 80.000 χρυσά και την Ανατολική Πανονία από τον Ιουστινιανό για να κρατήσεις μακριά μας τους Σλάβους και του Ούννους. Αρκετά «πάχτα»[2] για ένα στρατό χωρίς μόνιμο τόπο διαμονής.
|
|
Βαϊάνος
|
Δε λέω όχι, αλλά έχω κι ένα ολόκληρο στράτευμα να θρέψω. Και η πόλη σου έχει πλούτο για 100 χρόνια πλουσιοπάροχης ζωής, πέραν της φήμης και της δόξας.
|
|
Ιουστίνος
|
Μην θελήσεις να σκοτώσεις τη χήνα με τα χρυσά αυγά, Βαϊάνε. Έχω να σου αντιπροτείνω κάτι άλλο. Θα έχουμε μια συνεργασία. Θα είστε φοντεράτοι[3] για 20 χρόνια. Σε αντάλλαγμα μπορείτε να εγκατασταθείτε κάτω από το Δούναβη, με την προϋπόθεση μη επίθεσης. Όλο το εμπόριο του Δούναβη δικό σας και απολαβή όλων των προνομίων του ρωμαίου πολίτη για κάθε Άβαρο.
|
|
Βαϊάνος
|
Ελκυστική η πρότασή σου Ιουστίνε. Νομίζω ότι θα συμφωνήσουμε.
|
|
Ιουστίνος
|
Έλα. Ας το γιορτάσουμε. Ο βολουπτάτος[4] Σέργιος έχει κανονίσει λουτρά για όλη την αντιπροσωπία και μια έκπληξη στον Ιππόδρομο!!
|
|
|
|
|
Έτσι ο Ιουστίνος απέφυγε προσωρινά την πολιορκία της Πόλης. Κέρδισε χρόνο, προετοιμάστηκε και κατόπιν έστειλε τον Τιβέριο ο οποίος επέτυχε συντριπτική νίκη εναντίον των Αβάρων. Για λίγο όμως. Θα επέστρεφαν στις αρχές του 7ου αιώνα με μια ανίερη συμμαχία με τους Πέρσες.
|
[1] χαγάνος: το υψηλότερο αξίωμα των Αβάρων
[2] πάχτα: χρήματα εξαγοράς με σκοπό την ειρήνευση
[3] φοντεράτοι: σύμμαχοι των Ρωμαίων λαοί με ισότιμα προνόμια
[4] βολουπτάτος: ο υπεύθυνος για τις διασκεδάσεις και τα θεάματα στο χώρο του παλατιού
|
Ακρίτες
(Κεφ.20)
|
|
Δύο έμπειροι στρατιωτικοί , ο Βασίλειος Βάρδας και ο Ιωάννης Πρωτονοτάριος συζητούν το ενδεχόμενο να μεταβούν στα ανατολικά σύνορα και συγκεκριμένα στη Χαλδία[1] για να αναλάβουν ως Ακρίτες ένα φυλάκιο της περιοχής
|
|
|
|
Βασίλειος
|
Είναι καλή ευκαιρία σου λέω. Αξίζει τον κόπο!
|
|
Ιωάννης
|
Δεν ξέρω Βασίλειε. Έχω της αμφιβολίες μου. Άλλωστε σε ένα χρόνο από τώρα θα διοριστώ εξκουβίτωρ[2].
|
|
Βασίλειος
|
Μα δεν άκουσες το δομέστικο[3]; Δίνουν πολλά προνόμια σε όσους οικειοθελώς αναλάβουν εξωτερικό φυλάκιο.
|
|
Ιωάννης
|
Δηλαδή;
|
|
Βασίλειος
|
Δίνουν 100 σόλιδα[4] για κάθε χρόνο!
|
|
Ιωάννης
|
100 σόλιδα;. Χμμ? Δε λέω. Τα χρήματα είναι πολύ καλά. Όμως εγώ έχω οικογένεια εδώ στην Πόλη. Πώς να τους ξεσηκώσω. Άλλωστε φοβάμαι γι? αυτά τα παιδιά. Οι Πέρσες εκεί καραδοκούν Βασίλειε.
|
|
Βασίλειος
|
Μα δε θα πάμε μόνοι μας. Μπορούμε να επιστρατεύσουμε και 100 δρουγγάριους[5] , καλά πληρωμένους, για 5 χρόνια.
|
|
Ιωάννης
|
Στέγη;
|
|
Βασίλειος
|
Μην ανησυχείς. Υπάρχει γερό φυλάκιο με διπλή οχύρωση και κλινοκάμαρα για 200 στρατιώτες. Τρεχούμενο νερό στα δύο μίλλια[6], οικία με αποθήκη και οπλουργείο.
|
|
Ιωάννης
|
Από προμήθειες τι γίνεται; Τι θα τρώμε; Πως θα τρέφονται όλοι αυτοί οι στρατιώτες;
|
|
Βασίλειος
|
Αν θελήσεις να πας θα σου αποδοθούν 600 μόδια[7] σιτοχώραφα και μποστάνια. Αν θελήσεις, θα έχεις και ποσοστό στην παραγωγή όλης της περιοχής, ως φόρο.
|
|
Ιωάννης
|
Βασίλειε, δε σου κρύβω ότι είμαι επιφυλακτικός. Βέβαια είναι αλήθεια ότι κουράστηκα με όλες αυτές τις εκστρατείες.
|
|
Βασίλειος
|
Μα και βέβαια κουράστηκες. Κουραστήκαμε και οι δύο. Κουραστήκαμε σε ατέλειωτες πορείες σε αφιλόξενους τόπους διοικώντας άθλιους βαρβάρους μισθοφόρους. Ήρθε η στιγμή να κάνουμε κάτι για την πατρίδα μας.
|
|
Ιωάννης
|
Και το αξίωμα του εξκουβίτορα που με περιμένει;
|
|
Βασίλειος
|
Ποιος εξκουβίτορας Βασίλειε! Μετά από 5 χρόνια θα επιστρέψεις με τιμές και εξαιρετική φήμη στην Πόλη. Θα γίνεις αρχισπαθάριος[8] Βασίλειε. Αρχισπαθάριος!!
|
|
|
|
Είναι αλήθεια ότι το να πάει κανείς στα ανατολικά σύνορα ήταν επικίνδυνη υπόθεση. Όμως οι Ακρίτες έχαιραν μεγάλης εκτίμησης από το λαό και από τον ίδιο τον αυτοκράτορα, ο οποίος τους απέδιδε τιμές και υψηλά αξιώματα.
|
[1] Χαλδία: περιοχή της ανατολικής Μικράς Ασίας
[2] εξκουβίτορ: επίλεκτος έφιππος φρουρός του αυτοκράτορα
[3] δομέστικος: ο υπεύθυνος του παλατιού για την αποπληρωμή των στρατιωτών και την αγορά όπλων
[4] σόλιδο: χρυσό νόμισμα
[5] δρουγγάριος: κεντρο-ευρωπαίος μισθοφόρος
[6] μίλλιο: μονάδα μέτρησης μέσων αποστάσεων
[7] μόδιο: μονάδα μέτρηση επιφάνειας
[8] αρχισπαθάριος: υψηλόβαθμος αξιωματικός του παλατιού
|
Η εκμετάλλευση
(Κεφ.23)
|
|
O Νικόλαος Δασυγένης κάπου στα τέλη του 9ου αιώνα στην Ταρσό, έχοντας φτάσει στα όριά του λόγω της οικονομικής καταστροφής που έχει υποστεί από την ξηρασία, απευθύνεται στον τοπικό «Δυνατό», άρχοντα και μεγαλο-γαιοκτήμονα της περιοχής, Νοβελίσσιμο[1] Θεοφάνη Δούκα, για βοήθεια.
|
|
|
|
Θεοφάνης
|
Μπα ..Νικόλαε. Πως από τα μέρη μας; Άκουσα ότι καμωνόσουν να γίνεις και εισοδηματίας ε;
|
|
Νικόλαος
|
Όχι άρχοντά μου. Ένα σιτοχώραφο αγόρασα, όχι μεγαλύτερο από 100 μόδια. Ίσα ίσα για να θρέψω τα παιδιά μου.
|
|
Θεοφάνης
|
Και πολύ καλά έκανες. Εγώ πως ανακατεύομαι σε όλο αυτό;
|
|
Νικόλαος
|
Όπως ξέρεις, νοβελίσσιμε, οι βροχές δεν ήρθαν φέτος και δε θα φάμε ούτε ένα σπυρί. Είμαι σε απελπιστική κατάσταση. Μπορείς να με βοηθήσεις;
|
|
Θεοφάνης
|
Πως μπορώ να βοηθήσω εγώ εσένα. ; Τον επιχειρηματία ? Χαχαχαα.
|
|
Νικόλαος
|
Μην με χλευάζεις άρχοντα μου. Πέφτω στα πόδια σου. Θέλω μόνο να μου δανείσεις 100 λίτρες[2] στάρι και πενήντα λίτρες σανό για το βόιδι. Λυπήσου με !
|
|
Θεοφάνης
|
Έχεις παράπονο από μένα Νικόλαε; Ποιος σε έσωσε από εκείνους τους Σύρους ληστές πέρσι;
|
|
Νικόλαος
|
Όχι άρχοντά μου. Υποκλίνομαι και σε δοξάζω. Μόνο που σου ζητάω αυτό το δάνειο για να σώσω τα παιδιά μου.
|
|
Θεοφάνης
|
(Σκέπτεται) Εντάξει Νικόλαε. Δέχομαι. Θα σου δανείσω το στάρι και το σανό.
|
|
Νικόλαος
|
Σου φιλώ τα χέρια άρχοντα μου.
|
|
Θεοφάνης
|
Με μία προϋπόθεση! Θα μου πουλήσεις το χωράφι σου ?..Για δέκα μιλιαρίσια![3]
|
|
Νικόλαος
|
Δέκα μιλιαρίσια; Μα ..μα? Έδωσα 6 σόλδια[4] για να το αγοράσω. Είναι εκβιασμός άρχοντα!
|
|
Θεοφάνης
|
Δεν πιέζω κανέναν Νικόλαε. Αν θέλεις μπορείς να έρθεις «πάροικος» σε εμένα, μαζί με την οικογένειά σου. Το υποζύγιο[5] εννοείται στο στάβλο μου.
|
|
Νικόλαος
|
Με εκμεταλλεύεσαι άρχοντα ?Μα δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Έχω παιδιά!
|
|
|
|
|
Και ο Νικόλαος μαζί με την οικογένεια του έγιναν πάροικοι στο Θεοφάνη. Δυστυχώς δεν πρόλαβαν λίγα χρόνια αργότερα το «Γεωργικό Νόμο» και τις ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις της δυναστείας των Ισαύρων που προστάτευαν τους μικρούς καλλιεργητές έναντι των «Δυνατών».
|
[1] νοβελίσσιμος: τίτλος τιμής που αποδιδόταν από τον ίδιο τον αυτοκράτορα
[2] η λίτρα: μονάδα μέτρησης όγκου στο Βυζάντιο
[3] μιλιαρίσιο : νόμισμα χαμηλής αξίας, υποδιαίρεση του σόλδιου
[4] σόλδιο : ασημένιο νόμισμα του 9ου αιώνα
[5] υποζύγιο: οικόσιτο ζώο για γεωργική χρήση
|
Εικονομαχία
(Κεφ.24)
|
|
Ο Κωνσταντίνος ο Ε? υπήρξε φανατικός πολέμιος των εικόνων ενώ ο διαπρεπής θεολόγος και φιλόσοφος Ιωάννης Δαμασκηνός ήταν από τους πιο επιφανείς εικονοκλάστες[1]. Στο περιθώριο ενός σιλέντιου[2] ανταλλάσσουν απόψεις για το θέμα, αρκετά πριν ξεσπάσει η εμφύλια διαμάχη.
|
|
|
|
Κωνσταντίνος
|
Δεν μπορώ να διανοηθώ, ούτε καν να ανεχτώ, κάποιον να φιλάει μια εικόνα!
|
|
Ιωάννης
|
Μα δεσπότη μου! Μην ξεχνάς πως η εικόνα απεικονίζει κάτι. Δεν είναι άδεια. Και εξ όσων γνωρίζω, απεικονίζει τον Κύριο Ημών Ιησού Χριστό. Ούτε την Ίσιδα[3] απεικονίζει, ούτε τον Απόλλωνα!
|
|
Κωνσταντίνος
|
Άρα είναι ένα είδωλο του Θεού. Μόνος σου αναγνωρίζεις ότι είναι ειδωλολατρική συνήθεια. Αν πας στην άκρη της λίμνης θα δεις το είδωλο σου στο νερό. Γιατί; Γιατί είσαι άνθρωπος. Άνθρωπος φθαρτός. Το πνεύμα πως μπορεί να έχει είδωλο ;
|
|
Ιωάννης
|
Ο Ιησούς δίδαξε την αγάπη στον πλησίον, τον συνάνθρωπο. Το ανθρώπινο ον όπως ακριβώς δείχνει την αγάπη προς το πρόσωπο της μάνας, του αδελφού, του γείτονα, έχει την ανάγκη να λατρέψει το θεό του σε ένα πρόσωπο. Οι εικόνες είναι προϊόν μιας ανάγκης και τίποτε άλλο.
|
|
Κωνσταντίνος
|
Όμως δεν πρέπει να προσκυνούμε κατασκευάσματα των ανθρώπινων χεριών και κάθε είδους ομοίωμα. Ο Χριστός το τόνισε ρητά.
|
|
Ιωάννης
|
Μα οι κατασκευαστές τους είναι θεοσεβούμενοι άνθρωποι, μοναχοί, πιστοί τηρητές των Γραφών και των Λόγων Του.
|
|
Κωνσταντίνος
|
Ένα κομμάτι ευτελές ξύλο είναι και τίποτε άλλο. Πως είναι δυνατόν με την ίδια θέρμη που φιλάς το παιδί σου να φιλάς ένα ξύλο;
|
|
Ιωάννης
|
Τότε γιατί δείχνουμε τόσο σεβασμό σε «ευτελή» υλικά όπως το Τίμιο Ξύλο ή τη λόγχη που σκότωσε το Χριστό μας στο Σταυρό ή το Ιερό Δισκοπότηρο. Κι αυτά φτιαγμένα από ανθρώπινο χέρι είναι.
|
|
Κωνσταντίνος
|
Γιατί αυτά είναι η μνήμη μας. Δεν είναι αντικείμενο εμπορίου κάποιων μοναστηριών και μοναχών που έχουν σκοπό το κέρδος και όχι την ασκητική προσευχή.
|
|
Ιωάννης
|
Τους αδικείς Δεσπότη. Και αυτοί πρέπει να ζήσουν.
|
|
Κωνσταντίνος
|
Ας είναι. Το σιλέντιο ξεκινάει. Μπορείς να εκθέσεις της απόψεις σου μέσα χωρίς δισταγμό. Η αγιοσύνη σου χαίρει μεγάλου σεβασμού από όλους.
|
|
Ιωάννης
|
Δεν είμαι άγιος ούτε προφήτης. Εύκολα όμως μπορώ να προφητεύσω ότι αυτή η διαμάχη θα είναι το τέλος της Αγίας μας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
|
|
|
|
|
Πράγματι, η διαμάχη κράτησε πάνω από 200 χρόνια και υπήρξε η αρχή του τέλους για την βυζαντινή αυτοκρατορία.
[1] εικονοκλάστης: υποστηρικτής των εικόνων
[2] σιλέντιο: άτυπη σύσκεψη του αυτοκράτορα με επιτελείς για σοβαρά θέματα
[3] Ίσιδα: θεά των Αιγυπτίων
|
Ο προδότης
(Κεφ.30α)
|
|
|
|
Ο Αλέξιος Άγγελος, ένας διεφθαρμένος ευγενής, ήταν έτοιμος να κάνει τα πάντα για να κερδίσει το θρόνο. Θα έφτανε και στο σημείο να προδώσει την ίδια του την πατρίδα για να γίνει αυτοκράτορας, με οποιοδήποτε κόστος. Πηγαίνει στους Βενετούς και τους προτείνει να καταλάβουν την Πόλη με την προϋπόθεση να στεφθεί αυτοκράτορας. Ως αντάλλαγμα τους υπόσχεται πολλά χρήματα και σπουδαία δώρα. Η συνομιλία γίνεται με τον ηγέτη των Βενετών Δάνδολο στο Κυβερνείο της Πόλης των Δόγηδων.
|
|
|
|
Δάνδολος
|
Τι σε φέρνει στην πόλη μας Αλέξιε. Σίγουρα δεν ήρθες για αναψυχή[1].
|
|
Αλέξιος
|
Έμαθα ότι ετοιμάζετε εκστρατεία για τους Αγίους Τόπους.
|
|
Δάνδολος
|
Είναι αλήθεια. Πάμε να ξεπλύνουμε την τιμή της χριστιανοσύνης. Κάποιος πρέπει να το κάνει. Αφού εσείς δεν είστε σε θέση.
|
|
Αλέξιος
|
Δεν είμαστε σε θέση γιατί αυτός ο ελεεινός θείος μου κατέχει παράνομα το θρόνο. Ένα θρόνο που θα πάρω πίσω έστω κι αν ανεβάσω τον Άθω στον Όλυμπο.
|
|
Δάνδολος
|
Ποιος ακριβώς είναι ο σκοπός του ταξιδιού σου;
|
|
Αλέξιος
|
Ήλθα να σας κάνω μια πρόταση. Μια πολύ ελκυστική πρόταση.
|
|
Δάνδολος
|
Σε ακούω.
|
|
Αλέξιος
|
Ξέρω καλά και το ξέρεις κι εσύ ότι δεν είσαι σε θέση να «χορτάσεις» όλους αυτούς τους σιδερόφρακτους Τεύτονες[2] μόνο με λαρδί και μπίρα. Χρειάζονται τη λάμψη του χρυσαφιού για να ορμήσουν με σθένος στη μάχη. Χρειάζονται ένα κίνητρο.
|
|
Δάνδολος
|
Που θέλεις να καταλήξεις;
|
|
Αλέξιος
|
Είμαι έτοιμος να τους προσφέρω όσο χρυσάφι ζητήσουν, με την προϋπόθεση να αλλάξετε πορεία για την Πόλη. Θα με αποκαταστήσετε ως μόνιμο αυτοκράτορα και θα σας ανταμείψω με όλο το απόθεμα του θησαυροφυλακίου.
|
|
Δάνδολος
|
Δεν σε εμπιστεύομαι Αλέξιε. Ένας άνθρωπος που προδίδει τόσο εύκολα την πατρίδα του, μπορεί ακόμη πιο εύκολα να αθετήσει μια συμφωνία.
|
|
Αλέξιος
|
Τη δόξα και τον πλούτο της Πόλης δεν μπορείς να τον διανοηθείς Δάνδολε. Μόνο τα πολυκάντηλα της Αγίας Σοφίας αξίζουν όσο τρία Κυβερνεία δικά σου.
|
|
Δάνδολος
|
Αρχίζεις και μη μιλάς στη «γλώσσα» μου, που δεν είναι άλλη από το χρήμα. Είμαι σύμφωνος με 500.000 δουκάτα[3]. Μα ο λαός ποια θέση θα κρατήσει; Ποιο είναι το κλίμα για σένα στην Πόλη;
|
|
Αλέξιος
|
Ο λαός ακολουθεί αυτόν που φοράει τήβεννο[4]. Αν τη φορέσω θα με ακολουθήσει.
|
|
Δάνδολος
|
Ωραία λοιπόν. Αύριο ξεκινάμε !
|
|
|
|
|
|
|
|
Και ξεκίνησαν για την Πόλη. Και μόλις έφτασαν, την 1η Αυγούστου (Τι ειρωνεία το «Αυγούστου»), αναγόρευσαν αυτοκράτορα τον Αλέξιο Άγγελο. Όμως, τα ταμεία της Πόλης ήταν άδεια και ο Αλέξιος προέτρεψε τους Ενετούς και τους Φράγκους να λεηλατήσουν την Πόλη, κάτι που έκαναν τον Απρίλιο του 1204 με μανία που όμοια της δεν είχε υπάρξει.
|
|
|
[2] τεύτονες: ιππότες της εποχής
[3] δουκάτο: βενετσιάνικο νόμισμα
[4] τήβεννος: αυτοκρατορικό ένδυμα
Πέμπτη, 24 Μάρτιος 2016 08:17 | 
| 
| 