\

Έκθεση του προγράμματος «Μύθοι του κόσμου»

Δασκάλα: Ντόνα Κατερίνα

Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε στην  Γ? τάξη του 35^ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών από το Φεβρουάριο 2014 μέχρι το τέλος Μαΐου 2014. Σκοπός του προγράμματος ήταν να αντιληφθούν οι μαθητές την πορεία της ανθρώπινης συνείδησης και σκέψης στην προσπάθεια να δώσουν νόημα στη ζωή τους και στον κόσμο που τους περιβάλλει μέσα από τη δημιουργία μύθων. Να καταλάβουν πως σε κάθε μέρος οι μύθοι διαφέρουν και έχουν σχέση με ειδικές συνθήκες ζωής αλλά πως οι συμβολισμοί τους έχουν κοινά σημεία, κοινές ανησυχίες και αναζητήσεις.

Οι παιδαγωγικοί στόχοι σχετίζονται με τους στόχους και τους σκοπούς του πιλοτικού προγράμματος ΖΕΠ στα πλαίσια του οποίου εφαρμόστηκε. Αφορούσαν κυρίως την ανάπτυξη αφηγηματικής ικανότητας και γραπτής έκφρασης, την ανάπτυξη δημιουργικής φαντασίας, την φιλαναγνωσία, την ανάπτυξη κριτικής σκέψης, την υπέρβαση πολιτισμικών προκαταλήψεων και την συναισθηματική συμμετοχή. Άλλοι στόχοι ήταν η επίτευξη συνεργασίας μέσα από την ομαδική εργασία, η απόκτηση νέων γνώσεων και λεξιλογίου, η διαμόρφωση γεωγραφικής αντίληψης μέσα από την παγκόσμια επισκόπηση, η έρευνα μέσω διαδικτύου και μια πρώτη επαφή με προγράμματα και εφαρμογές επεξεργασίας κειμένου του Η/Υ.

Αναλυτικότερα η εκτίμηση όσο αφορά την επίτευξη των στόχων:

1. 1.Συνεργατικότητα μέσα από ομαδική εργασία.

Εργάστηκαν σε τρείς ομάδες που αποτελούνταν από τρεις μαθητές η κάθε μία. Οι ομάδες δημιουργήθηκαν από τον εκπαιδευτικό με γνώμονα τη λειτουργικότητα και την ισορροπία μεταξύ τους. Η κάθε ομάδα επέλεξε ένα θέμα στο τέλος του πρώτου μήνα κατά τον οποίο παρουσιάστηκε σε γενικές γραμμές το θέμα. Η εκτίμηση από τη λειτουργία των ομάδων είναι πως μπόρεσαν να εντάξουν μαθητές που παρουσιάζουν αδυναμίες μαθησιακές γενικότερα και να ενθαρρύνουν την έκφρασή τους κυρίως στην προφορική έκφραση. Σημαντική ήταν η συμβολή της επικοινωνίας μεταξύ των ομάδων όταν ολοκλήρωναν ένα θέμα και το ανακοίνωναν στους υπόλοιπους. Αυτή η διαδικασία δημιουργούσε αίσθημα ευθύνης σε όλους και ανάγκη να επικοινωνήσουν ικανοποιητικά με τους άλλους.

1. 2.Ανάπτυξη αφηγηματικής ικανότητας

Στο επίπεδο του αφηγηματικού λόγου και έκφρασης, οι μαθητές κατάφεραν να εξελίξουν τις δυνατότητές τους καθώς οι πληροφορίες μέσα από κείμενα, εικόνες και βίντεο έδιναν ερεθίσματα και προκλήσεις. Οι νέες γνώσεις ασκούσαν γοητεία και έδιναν έναυσμα να τις αναπαράγουν και να τις μεταδώσουν στους υπόλοιπους. Ο χρόνος που δόθηκε για αφηγήσεις αυξήθηκε σε σχέση με τον προγραμματισμένο επειδή έδινε σε όλους τους μαθητές ικανοποίηση και κρατούσε το ενδιαφέρον. Φάνηκε πως η μετάδοση γνώσεων με αυτό τον τρόπο μεταξύ συνομηλίκων ήταν σημαντική.

1. 3.Κατανόηση γραπτού λόγου

Επειδή το επίπεδο αναγνωστικής ικανότητας είναι χαμηλό σε κάποιους μαθητές και τα κείμενα πιο απαιτητικά πολλές φορές από τις δυνατότητες της ηλικίας τους, πολλά κείμενα διαβάζονταν μεγαλόφωνα είτε στις ομάδες είτε στο σύνολο της τάξης και επεξηγούνταν ώστε να γίνουν καλύτερα κατανοητά ή να απλουστευτούν με τη συζήτηση. Γενικά στην κατανόηση αντιμετωπίστηκαν περισσότερες δυσκολίες και ήταν στοιχείο που μείωσε την έκταση του προγράμματος σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό.

1. 4.Φιλαναγνωσία

Επιτυχία αποτελεί το ότι οι μαθητές ενδιαφέρονταν σταδιακά για την ανάγνωση και αναζήτηση πληροφοριών στο θέμα με το οποίο ασχολούνταν. Αντιλήφθηκαν την βιβλιογραφική αναζήτηση και τα οφέλη που αποκομίζουν με αυτό τον τρόπο. Σε πολλές περιπτώσεις απολάμβαναν την έρευνα και ανάγνωση μικρών κατανοητών κειμένων.

1. 5.Ανάπτυξη φαντασίας

Σε αυτό τον τομέα το πρόγραμμα πρόσφερε πολλά στους μαθητές. Δημιουργούσαν εικόνες και έκαναν περιγραφές μυθικών ηρώων, σκηνών και καταστάσεων σε κάθε ευκαιρία. Οι μύθοι παρείχαν προνομιακό χώρο στη φαντασία.

1. 6.Παραγωγή γραπτού λόγου

Ο γραπτός λόγος υπολείπεται σε σχέση με τον προφορικό για λόγους που υπερβαίνουν το πρόγραμμα αυτό καθαυτό και έχουν σχέση με γενικότερες αδυναμίες στη γραπτή έκφραση των μαθητών. Έγινε προσπάθεια να αποτυπώσουν γραπτά πληροφορίες, γνώσεις και λόγο γενικότερα με διάφορους τρόπους. Οι μαθητές που παρουσιάζουν δυσκολίες έγραψαν στα πλαίσια της ομάδας τους μικρές εκφράσεις σχετικές με το θέμα ενώ άλλοι παρήγαγαν μεγαλύτερα κείμενα. Οι μικρές εκφράσεις αποτέλεσαν σημαντικά στοιχεία του έργου και συνέδεσαν εικόνες και κείμενα με έναν πιο ψυχαγωγικό και προσιτό τρόπο που αποδείχθηκε ενθαρρυντικός και ευχάριστος για τους μαθητές. Αποτύπωσαν ιδιότητες και χαρακτηριστικά μυθικών ηρώων και μύθων με τρόπο σύντομο σαφή και απλό. Με τον ίδιο τρόπο εξέφρασαν γραπτά και προφορικά συναισθήματα που τους κινητοποίησαν.

1. 7.Συναισθηματικός τομέας

Όλοι οι μαθητές εξέφρασαν ποικίλα συναισθήματα στις συζητήσεις μεταξύ τους και στις ανακοινώσεις στην τάξη. Δραματοποίησαν μικρές σκηνές ή έπαιξαν παιχνίδια ρόλων αρκετά ικανοποιητικά επηρεασμένοι από τις συγκινήσεις που τους προκάλεσαν οι μύθοι. Μίλησαν για φόβο από την οργή θεών και από πολέμους, λυπήθηκαν για τον ανθρώπινο πόνο από καταστροφές, θαύμασαν τη δύναμη και την ομορφιά και γοητεύτηκαν από τις μεγάλες περιπέτειες και τους μακρινούς πολιτισμούς.

1. 8.Ανάπτυξη κριτικής σκέψης

Έγινε προσπάθεια να αντιληφθούν οι μαθητές τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι δημιουργούσαν μύθους αλλά αυτός ο στόχος επιτεύχθηκε σε μικρότερο βαθμό από ότι είχε αρχικά σχεδιαστεί. Ο χρόνος του προγράμματος δεν επαρκούσε τόσο ώστε να γίνει περισσότερος λόγος και συζήτηση. Παρά τη δυσκολία αυτή έγινε κατανοητό πως η πραγματικότητα και ο μύθος διαφέρουν και πως ο τρόπος που αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι τον εαυτό τους και τον κόσμο δεν είναι ίδιος στο χώρο και στο χρόνο. Αυτό θέτει ήδη ερωτήματα που θα εξελιχθούν στη συνέχεια.

1. 9.Συνεργασία με άλλους εκπαιδευτικούς

Η συνεργασία με το μάθημα των Αγγλικών προέκυψε κατά τη διάρκεια του προγράμματος και βοήθησε στην καλύτερη κατανόηση του θέματος. Ο συσχετισμός των ημερών της εβδομάδας στην Αγγλική γλώσσα με αρχαίους θεούς και μύθους πλούτισε τη σκέψη τους και τους εξέπληξε ευχάριστα.

1. 10.Στερεότυπα και προκαταλήψεις

Η επαφή με διάφορες περιοχές και τόπους διεύρυνε τους ορίζοντες και τους έκανε να αντιληφθούν τον πλούτο και την ποικιλία των παραδόσεων, της γνώσης, των αξιών και άλλων πολιτισμών. Για παράδειγμα οι αρχικές αντιδράσεις πως οι Αβορίγινες της Αυστραλίας ήταν άγριοι και απολίτιστοι όταν πρωτοείδαν εικόνες, μετριάστηκαν όταν άκουσαν για τις ιστορίες τους και τον πολιτισμό τους.

Εκπαιδευτικές Δραστηριότητες

Κατά την έναρξη του προγράμματος πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στην έκθεση «Θεοί και Ήρωες «Θεοί Και Ήρωες Της Ελληνικής Μυθολογίας» στο Κέντρο Ιππασίας στο Γουδή η οποία επέδρασε θετικά και έδωσε το έναυσμα ώστε να κινητοποιηθούν οι μαθητές με τις μεγαλόσωμες μορφές και τις αφηγήσεις ιστοριών που αφορούσαν τους μυθικούς ήρωες.

Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν οι ομάδες οι οποίες όλες μαζί παρακολούθησαν ταινίες κινουμένων σχεδίων από την ιστοσελίδα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και μεταγλωτισμένα DVD με θέμα λαούς και μύθους της Λατινικής Αμερικής, της Αυστραλίας, της Κίνας. Η παρακολούθηση των ταινιών διακόπτονταν για επεξηγήσεις και συζήτηση όπου κρίνονταν δύσκολη η κατανόηση. Η επαφή με τη βιβλιογραφική παραγωγή έγινε από βιβλία της βιβλιοθήκης του σχολείου και από κείμενα επιλεγμένων ιστοσελίδων. Η επιλογή των ιστοσελίδων γίνονταν με ιδιαίτερη προσοχή επειδή η μυθολογία παρέχει το έδαφος για αχαλίνωτη φαντασία που παράγει και σήμερα μη κατάλληλες για την ηλικία τους και αντιπαιδαγωγικές ερμηνείες, εντυπώσεις, βίαια κόμικς κλπ.

Στη συνέχεια έγινε επιλογή ενός θέματος από κάθε ομάδα για μεγαλύτερη εμβάθυνση. Επειδή οι ομάδες που μπορούσαν να δημιουργηθούν ήταν το πολύ τρεις από τρεις μαθητές η κάθε μία επέλεξαν τρία θέματα εκτός της ελληνικής μυθολογίας που διδάσκονταν στο μάθημα της Ιστορίας στο επίσημο Αναλυτικό Πρόγραμμα και χρησίμευε σα σημείο αναφοράς και σύγκρισης. Η Σκανδιναβική Μυθολογία, οι Μύθοι των Ίνκας και η χαμένη Ατλαντίδα προσέλκυσαν το ενδιαφέρον των ομάδων. Όλοι μαζί ασχολήθηκαν με τους δράκους και το σύμβολο του καλού και κακού των Κινέζικων μύθων για τους οποίους έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Η κάθε ομάδα τοποθέτησε εικόνες σχετικές με το θέμα της σε σχέδιο παγκόσμιο χάρτη και έτσι απέκτησαν αντίληψη του χώρου και του τόπου με τον οποίο ασχολούνταν. Ήταν μια δραστηριότητα που τους ικανοποίησε ιδιαίτερα. Η προσδοκία να δημιουργηθεί ένας παγκόσμιος μυθολογικός χάρτης που θα αποτελούσε και την αφίσα του προγράμματος αποδείχτηκε πολύ φιλόδοξη και για τεχνικούς λόγους που είχαν σχέση με χρήση ειδικών προγραμμάτων Η/Υ και εξαιτίας του περιορισμένου υλικού που μπορούσε να διαπραγματευτεί η κάθε ομάδα.

Από την παρακολούθηση ταινιών, την ανάγνωση κειμένων και τη συζήτηση που γίνονταν διαμορφώνονταν προφορικές ιστορίες αρχικά και στη συνέχεια μικρά γραπτά κείμενα που αφορούσαν το θέμα της κάθε ομάδας. Αυτά ανακοινώνονταν στο σύνολο της τάξης δυο φορές το μήνα και οργανώθηκαν στη συνέχεια σε πόστερ στο οποίο η κάθε ομάδα θα παρουσίαζε το θέμα της και θα αποτελούσε το μέσο δημοσιοποίησης της εργασίας που έκανε. Στην παρουσίαση των πόστερ στο σύνολο της τάξης, η κάθε ομάδα έκανε και μικρές σκηνές με δραματοποιήσεις και παιχνίδια παντομίμας που επέδρασαν με ευχάριστο και ψυχαγωγικό τρόπο στους μαθητές.

Αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία πέντε πόστερ ένα από κάθε ομάδα, ένα ομαδικό και ένα σε συνεργασία με το μάθημα και τη δασκάλα των Αγγλικών. Στα πόστερ υπάρχουν εικόνες και επιλεγμένα από τους μαθητές τμήματα κειμένων από αυτά που παρήγαγαν στη διάρκεια του προγράμματος. Κάποια αρχικά κείμενα παρατίθενται συμπληρωματικά με τα κείμενα στο Power Point που παρουσιάζει το υλικό που παρήχθηκε. Κατά την παρουσίαση των posters αναδείχθηκε η επιθυμία από τους μαθητές να εκφράσουν γραπτά τα συναισθήματά τους για τα θέματα που δούλεψαν και τα έγραψαν χειρόγραφα πάνω σε αυτά.

 Γενική εκτίμηση

Το πρόγραμμα αποδείχτηκε ιδιαίτερα φιλόδοξο και μεγάλης έκτασης. Γι? αυτό έγιναν κάποιες επανεκτιμήσεις των στόχων και το σύνολο των δραστηριοτήτων που είχαν αρχικά σχεδιαστεί. Περιορίστηκε το εύρος και η έκταση μετά από συζήτηση σε τέσσερα υποθέματα όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Οι τροποποιήσεις δεν επηρέασαν τον κεντρικό άξονα και τους στόχους που είχαν τεθεί.

Η προσδοκία και φιλοδοξία να φέρουν οι μαθητές μύθους από τον τόπο καταγωγής τους κάτι που θα τους συνέδεε πιο προσωπικά με το θέμα και βρίσκεται στις σύγχρονες αναζητήσεις της ιστορίας, δεν ευοδώθηκε και ήταν σημαντικό το κενό. Η ίδια αδυναμία υπήρξε στη συνεισφορά οποιασδήποτε πληροφορίας για το θέμα γραπτή, προφορική, εικόνας ή ταινίας από το οικογενειακό περιβάλλον.

Εκτιμάται πως το πρόγραμμα πέτυχε τους παιδαγωγικούς στόχους που είχε θέσει όπως αναφέρθηκαν παραπάνω. Οι αδυναμίες σε επιμέρους στόχους έχουν σχέση με την πίεση του αναλυτικού προγράμματος και τη δυσκολία κάποιων μαθητών στον προφορικό και γραπτό λόγο η οποία επιβράδυνε σημαντικά την εργασία των ομάδων.

Ο γραπτός λόγος που παρήγαγαν οι μαθητές μπορεί να υστερεί σε μέγεθος αλλά είναι περιληπτικός και οριοθετημένος κάτι που έγινε με ιδιαίτερη προσπάθεια ώστε να είναι σαφής και να ταιριάζει με τη λογική που είχαν αποφασίσει να οργανώσουν τα πόστερ τους. Η επαφή με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και η γραφή κειμένων στο word ήταν διασκεδαστική και εισήγαγε τους μαθητές στη γνωριμία με το περιβάλλον επεξεργαστή κειμένου.

Η παρουσίαση Poster αποδείχθηκε πολύ βοηθητική στην καλύτερη οργάνωση και ιεράρχηση της πληροφορίας, στην επικέντρωση και εστίαση σε ένα θέμα και στην παρουσίαση του θέματος μέσα από κείμενο και εικόνες.

Συμπερασματικά, το πρόγραμμα βοήθησε τους μαθητές στην ανάπτυξη συνεργατικού πνεύματος, φιλαναγνωσία, ανάπτυξη προφορικού και γραπτού λόγου, τους ψυχαγώγησε, διεύρυνε το γνωστικό τους επίπεδο και τους δημιούργησε περισσότερα ερωτήματα που φιλοδοξούμε να θελήσουν να ικανοποιήσουν στη συνέχεια.

Πάνελ Α΄ ομάδας

Ο μύθος της χαμένης Ατλαντίδας

Πάνελ Β΄ ομάδας

Από τους μύθους των Ίνκας

Πάνελ Γ΄ ομάδας

Σκανδιναβικοί μύθοι

Συλλογική εργασία

Κινέζικοι μύθοι

Συλλογική εργασία

Συνεργασία με Αγγλικά

Κείμενα και εικόνες